Ζουρνάλ ελληνικής επικαιρότητας (1910-1913)

Σχολιάζοντας το κινηματογραφικό προφίλ της Ελλάδας το 1908, το γερμανικό περιοδικό Der Kinematograph παρατηρούσε ότι «μολονότι η Ελλάδα επιβάλλει υψηλό δασμό στις εισαγόμενες ταινίες (περίπου το 20% της αξίας τους), δεν έχει ακόμα καταγραφεί παραγωγή ταινιών εκεί», ενώ «η κινηματογραφική βιομηχανία βρίσκεται κυρίως στα χέρια του αντιπροσώπου μιας γαλλικής εταιρίας, ο οποίος μπορεί να ζητά εξαιρετικά υψηλές τιμές εξαιτίας της έλλειψης ανταγωνισμού». Δεν διευκρινιζόταν όμως ποια ήταν αυτή η εταιρία, ποιος ο μόνιμος αντιπρόσωπός της στην Ελλάδα και ποιος εκτελούσε χρέη οπερατέρ.

Τα επόμενα χρόνια, δύο γαλλικές κινηματογραφικές εταιρίες θα εμφάνιζαν τη μεγαλύτερη δραστηριοποίηση στη χώρα μας παρουσιάζοντας όχι μονάχα ταξιδιωτικές ταινίες, αλλά καταγράφοντας και σκηνές από την τοπική επικαιρότητα. Η μία ήταν η «Πατέ», που πάντως φαίνεται ότι δε διέθετε μόνιμο συνεργάτη στην Αθήνα, αλλά συνεργαζόταν κατά καιρούς με διάφορους επιχειρηματίες, όπως ο Φλεγκενάιμερ και ο Ιωσήφ Μαργιουλής.

Ήδη την 1η Σεπτεμβρίου 1910, ειδικός μηχανικός κατέγραψε για λογαριασμό του οίκου Πατέ την έναρξη εργασιών της Εθνοσυνέλευσης, που είχε αναδειχτεί από τις εκλογές της 8ης Αυγούστου. Η κάμερα τοποθετήθηκε στο αριστερό μέρος του προαυλίου της Βουλής καταγράφοντας την είσοδο των επισήμων (οι νεοεκλεγέντες βουλευτές, ο βασιλιάς, ο διάδοχος, ξένοι διπλωμάτες κ.ά.), ενώ κάμερα τοποθετήθηκε και εσωτερικά του κτηρίου στο λαϊκό θεωρείο. Η ταινία ξεκίνησε να προβάλλεται από τις 30 Οκτωβρίου στο θέατρο «Κόσμου», παρότι φερόταν έτοιμη για προβολή ήδη από τις αρχές του μήνα, ενώ σχολιάστηκε – μάλλον συγκαταβατικά – ως «πολύ καλή». Δεν είναι γνωστό το όνομα του οπερατέρ, όμως αυτός κέρδισε τη συμπάθεια συντάκτη της εφημερίδας Πατρίς:

«[..] Τι υπέφερεν όμως ο ατυχής εκείνος άνθρωπος, όστις εχειρίζετο το μηχάνημα δεν περιγράφεται. Όσοι είχον αντιληφθή την παρουσίαν του, ανεβοκατέβαιναν την κλίμακα του Βουλευτηρίου διά να ποζάρουν διαρκώς. Εις μάλιστα το παραξήλωσε κυριολεκτικώς. Θα τον... ιδήτε άλλως τε εις την ταινίαν».

Το φλερτ ορισμένων με την κάμερα επιβεβαίωνε και η Εστία: «Πολλοί εκ των νεωτέρων ανδρών, αντιληφθέντες την δόξαν, η οποία ενήδρευεν εκεί, διήλθον επανειλημμένως προ του φακού. Πολλοί χωροφύλακες επίσης είχον εγκατασταθή μονίμως απέναντί του».

Σειρά ταινιών του αθηναϊκού παραρτήματος Πατέ προβλήθηκε στους κινηματογράφους της πρωτεύουσας τον Απρίλιο του 1911, όπως και ένα χρόνο αργότερα στο «Πανελλήνιον»: από την 1η Απριλί­ου ένα φιλμ με αθηναϊκά τοπία, αθηναϊκές φυσιογνωμίες και εορταστικές εκδηλώσεις, ενώ στις 4 Απριλί­ου προβλήθηκε η τελευταία ημέρα των Πανελλήνιων αγώνων. Εξάλλου, το Μάρτιο του 1912 ο Λέστερ συνεργάστηκε με τον οίκο «Πατέ» για την κινηματογράφηση – τουλάχιστον – του συνεδρίου των Ανατολιστών.

Την ίδια περίοδο στην Αθήνα δραστηριοποιούταν και η – επίσης γαλλική – Γκωμόν, που αντιπροσω­πευόταν στο τότε ελληνικό κράτος, την Κρήτη και τα νησιά από τον κινηματογραφικό οίκο του Σ. Λεόνς, ο οποίος διέθετε το «μόνον εργοστάσιον Ταινιών εν Ελλάδι», λάμβανε «εβδομαδιαίως τα νεώτερα των Γκωμόν» και έκανε «συγχρονισμούς, κινηματογράφηση δια λογαριασμό πελατών σκηνών, διαφημίσεων κτλ.», όπως διαφημιζόταν στον αθηναϊκό τύπο το καλοκαίρι του 1911. Ήταν η πρώτη – και η μοναδική μέχρι το 1914 – πλήρως οργανωμένη, ελληνική, κινηματογραφική εταιρεία, όπως επιβεβαιωνόταν και από ξένα δημοσιεύματα.

Ταινία του Λεόνς θεωρείται η απεικόνιση ενός προσκυνήματος στην Τήνο, που περιλαμβανόταν στη σειρά «Gaumont Actualités No. 36», όπως και μια ταινία με την άφιξη του θωρηκτού «Αβέρωφ» στο λιμάνι του Πειραιά, που περιλαμβανόταν στο «Gaumont Actualités No.51» και ενδεχομένως σχετιζόταν με μια μεγαλύτερη ταινία μήκους 300 μέτρων, η οποία έκανε πρεμιέρα στον κινηματογράφο «Κυβέλης» στις 30 Σεπτεμβρίου 1911.

Ο αριθμός των ελληνικών ζουρνάλ «Γκωμόν» αυξήθηκε σημαντικά την επόμενη χρονιά. Το πρώτο, που περιλήφθηκε στο «Gaumont Actualités No.4» του 1912, προβλήθηκε στον κινηματογράφο «Κυβέλης» στις 20 Ιανουαρίου και κατέγραφε την τελετή υποδοχής του νέου έτους στη Μητρόπολη.

Στις 29 Φεβρουαρίου, στην ίδια αίθουσα ξεκίνησαν να προβάλλονται «Αι Απόκρεω εις τας Αθήνας και η Καθαρά Δευτέρα εις την Ακρόπολιν» με όλη την παρέλαση του κόσμου και των αρμάτων στην οδό Σταδίου, που περιλαμβάνονταν στο «Gaumont Actualités No.10». Διαφημιστικές καταχωρήσεις στο γαλλικό τύπο σχολίαζαν ότι «Την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, οι Αθηναίοι συνωστίζονται στην Ακρόπολη, για ν’ ανα­βιώσουν εθνικούς χορούς ύστερα από ένα γεύμα στο γρασίδι», ενώ το Καρναβάλι περιγραφόταν ως μια «ανασύσταση των ελληνικών αρχαιοτήτων, [που] γιορταζόταν επίσημα για πρώτη φορά».

Το Μάρτιο, κινηματογραφήθηκε το επίσημο πρόγευμα προς τιμήν του Γάλλου ποιητή Ζαν Ρισπέν στην Κηφισιά. Σύμφωνα με δημοσίευμα, ο οπερατέρ τράβηξε πλάνο της διάση­μης χορεύτριας Ισιδώρας Ντάνκαν όσο εκείνη εκτελούσε αρχαιοελληνικούς χορούς, ώσπου η Ντάνκαν ζήτησε την απομάκρυνση της κάμερας.

Άλλα φιλμ που χρονολογούνται το 1912 και αποδίδονται στο Λεόνς:
Ø     Στις 28 Μαρτίου άρχισε η προβολή της ταινίας με τις γιορτές του Πανεπιστημίου στην Ακρόπολη για την εθνική εορτή και το Πάσχα, τη στρατιωτική παρέλαση στο Ζάππειο και άλλες εκδηλώσεις, ενώ τις επόμενες ημέρες προστέθηκαν πλάνα και από το συνέδριο των Ανατολιστών στην Αθήνα.
Ø     Στις 23 Απριλίου και για μία μόνο μέρα προβλήθηκε η ταινία των ιππικών αγώνων στο Γουδί, που διοργανώθηκαν στις 12 και 15 του μήνα. Όπως σχολίαζε το Εμπρός, η ταινία ήταν «πλέον η επιτυχής παρ’ όλον τον ελεεινόν καιρόν ο οποίος επεκράτει και κατά τας δύο ημέρας των αγώνων».

Στα τέλη 1912 ο Λεόνς εκτέλεσε έναν άθλο, κινηματογραφώντας για πρώτη φορά τη διενέργεια καισα­ρικής τομής στην Ελλάδα. Το κόστος της ταινίας ανήλθε σε 200 δραχμές – ένα πολύ υψηλό ποσό για την εποχή, όταν ο μισθός του διευθυντή ιατρού ήταν 250 δρχ. Η κινηματογράφηση έγινε στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», το δε κόστος κάλυψαν εξ ημισείας ο διευθυντής της Γυναικολογικής Κλινικής, Σωκράτης Τσάκωνας, και το Διοικητικό Συμβούλιο του ιδρύματος, όπως επιβεβαιώνεται από τα πρακτικά της – κατά τα φαινόμενα θυελλώδους – 124ης συνεδρίασης του Δ.Σ. του «Ευαγγελισμού» στις 22.12.1912 υπό την προεδρία του Θησέα Δημαρά:

«Το Συμβούλιον εγκρίνει την καταβολήν δραχμών εκατόν (100) εις το κατάστημα κινηματογράφων Σ. Λεόν, προς πληρωμήν του ημίσεος της δαπάνης εν τω θεραπευτηρίω τούτω, υπό του Διευθυντού του Γυναικολογικού τμήματος Ιατρού κου Σ. Τσάκωνα, οφείλοντος τούτου να καταβάλει το έτερον ήμισυ της δαπάνης ταύτης, και τούτο υπό τον ρητόν όρον ότι η καταβολή αύτη δεν αποτελεί προηγού­μενον δυνάμενον να επαναληφθή εν τω μέλλοντι τω θεραπευτηρίω, ουδεμίαν δυναμένου ν’ αναλάβη υποχρέωσιν άνευ προηγουμένως σχετικής αποφάσεως του Διοικητικού Συμβουλίου αυτού».

Πιθανόν γυρίστηκαν και άλλα ζουρνάλ Γκωμόν ή Πατέ, που δεν διαφημίστηκαν στον τύπο της επο­χής, ενώ υπήρχαν και ταινίες που δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν με μια συγκεκριμένη εταιρία (πολύ περισσότερο με ορισμένο οπερατέρ), όπως το «Ταξίδι στην Αθήνα με τους ευζώνους των ανακτόρων, τον Παρθενώνα κλπ.», που προβλήθηκε στο «Πανελλήνιον» από τις 18 Νοεμβρίου 1910, η επίσκεψη του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στην πρότυπη παιδική πολιτεία/κατασκήνωση με την ονομασία «Παιδικές Εξοχές», που η Σοφία Σλήμαν είχε ιδρύσει στη Βουλιαγμένη για τα καχεκτικά παιδιά των φτωχών οικογενειών της πρωτεύουσας το καλοκαίρι του 1911, ή ένα φιλμ μήκους 1.200 μ. από τα μεγάλα γυμνάσια Θηβών, Σχηματαρίου και Τανάγρας το 1912.

Το 1913 προβλήθηκαν: τουλάχιστον δύο ταινίες με γυμνάσια προσκόπων· η περιοδεία του διαδόχου σε Ήπειρο και Μακεδονία, κινηματογραφημένη από το Λέστερ για λογαριασμό του κινηματογράφου Κυβέλης· μια άλλη του οίκου Γκωμόν με την άφιξη του Κωνσταντίνου στο Φάληρο· η κινηματογράφηση μιας δεξίωσης επί του θωρηκτού «Αβέρωφ», που διαφημιζόταν ως «θάμα ενημερότη­τος κινηματογραφικού ρεπορτάζ»· η κινηματογράφηση της υποδοχής της Δεύτερης – αποκαλούμενης και ως «Σιδηράς» – Μεραρχίας· οι τελετές από την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα κλπ.

«Περίπατος ανά τας Αθήνας» ήταν ο τίτλος μιας ταινίας της Γκωμόν, που έφερε και ελληνικές επιγραφές. Οπερατέρ δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Λεόνς.

Εξάλλου υπήρχαν ελληνικά ζουρνάλ σχετικά με τη μεταφορά της σωρού του δολοφονηθέντα βασιλιά Γεωργίου, την κηδεία του και την ορκωμοσία του Κωνσταντίνου. Και μπορεί ο γαλλικός οίκος Πατέ να διέθεσε δυο «επίτηδες αποσταλλέντες καλλιτέχνες οπερατέρ» για να λάβουν την ταινία από απόσταση δύο μέτρων, ωστόσο η αίθουσα «Παλλάς» διαφήμιζε την κάλυψη της κηδείας με «τρεις καλλιτέχνες μηχανικούς του θε­άτρου».

Για ένα φιλμ «καθαρώς ελληνικόν» έκανε λόγο και ο κινηματογράφος «Ίρις» της Αλεξάνδρειας, που ισχυρι­ζόταν ότι είχε αποστείλει ειδικό φωτογράφο για την κινηματογράφηση της κηδείας. Ορι­σμένοι από τους τίτλους της ταινίας, που προβλήθηκε εκεί από τις 4/17.04.1913:

«Η πένθιμη διακόσμηση μιας οδού των Αθηνών. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος υποδέχεται τους ξένους πρίγκιπες. - Η Μητρόπολη - Η ηρωική 4η Μεραρχία και η δοξασμένη σημαία του 8ου Συντάγματος- Η μεγαλοπρεπής πομπή - Το φέρετρο και ο πολεμικός ίππος του νεκρού βασιλιά - Η βασιλική οικο­γένεια και οι ξένοι πρίγκιπες - Οι διάδοχοι των συμμάχων κρατών κλπ.».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου