«Αι Δελφικαί Εορταί» και άλλες ταινίες του 1927

Το κορυφαίο καλλιτεχνικό γεγονός του 1927 αποτέλεσε η αναβίωση των Δελφικών Εορτών το διήμερο 9 και 10 Μαΐου, μια φιλόδοξη πρωτοβουλία του ποιητή Άγγελου Σικελιανού και της συζύγου του, οι οποίοι αφιέρωσαν πολύ κόπο και χρήμα για την ευγενή αυτή ιδέα, που στόχο είχε όχι την πιθηκίζουσα αρχαιολατρία, αλλά τη δημιουργία μιας νέας πνευματικής δημιουργίας με σημείο αναφοράς και έμπνευσης τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό.

Η πρώτη αυτή αναβίωση των Δελφικών εορτών έχει και κινηματογραφικό ενδιαφέρον, καθώς οι σημαντικότερες στιγμές αποτυπώθηκαν σε μια ταινία της εταιρίας «Νταγκ Φιλμ» των αδελφών Γαζιάδη, που έκανε πρεμιέρα στον κινηματογράφο «Διονύσια» στις 26 Μαΐου. Ακολούθησε το «Ολύμπια» του Πειραιά (προβολές από τις 6 Ιουνίου), ενώ η Πάτρα ήταν η πρώτη επαρχιακή πόλη, όπου προβλήθηκε η ταινία (στο «Ζενίθ» από τις 14 του μηνός).


Οι θεατές μπορούσαν να παρακολουθήσουν αποσπάσματα από την παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη, τους αγώνες, τον αρχαιοπρεπή πυρρίχιο, τους χορούς των χωρικών στ’ αλώνια, την έκθεση που λειτουργούσε παράλληλα στους Δελφούς και γενικά εικόνες απ’ όλες τις εκδηλώσεις υπό τη συνοδεία μουσικής του Ψάχου, εκτελεσμένης από μια πλήρη ορχήστρα, που ήταν παρούσα στην αίθουσα.

Το αθηναϊκό κοινό ανταποκρίθηκε στην κινηματογραφική πρόκληση και έσπευσε στα «Διονύσια», με αποτέλεσμα πάνω από 25.000 θεατές να παρακολουθήσουν την ταινία των Δελφικών Εορτών μέσα στο πρώτο τριήμερο, όπως θριαμβολογούσε σχετική διαφήμιση στον ημερήσιο τύπο.

Αποθεωτική ήταν η κριτική που δημοσιεύτηκε στο πρωτοσέλιδο του Εμπρός και έκανε λόγο για την «πρώτη ελληνικής κατασκευής ταινία, η οποία ημπορεί να παραβληθή με οιανδήποτε Ευρωπαϊκήν τόσον εις την καθαρότητα της απεικονίσεως όσον και εις την επιμέλειαν της εκτελέσεως. Νομίζει κανείς ότι ευρίσκεται επί τόπου κατά τας δύο εκείνας αλησμονήτους ημέρας των Δελφικών εορτών και ξαναζή τας υπερόχους στιγμάς της αναζωογονήσεως ενός απομεμακρυσμένου παρελθόντος. [...] (Οι γιορτές) αναπαρίστανται με τόσην σαφήνειαν, και καθαρότητα ώστε να προκαλούν τα ίδια σχεδόν ρίγη τα οποία ησθάνθησαν όσοι παρέστησαν [...]. Το όλον θέαμα ενισχύεται ακόμη περισσότερον με την μουσικήν και την χορωδίαν».

Ο συνεργάτης της Εστίας, που υπέγραφε ως «Αλκ.» και ο οποίος δεν είχε παρακολουθήσει από κοντά τις Δελφικές Γιορτές, χειροκρότησε την καθαρότητα της εικόνας, που τιμούσε τη «δεξιότητα των καλλιτεχνών» (αδερφοί Γαζιάδη). Και ενώ εξέφραζε την άποψη ότι όσοι δεν είχαν παρευρεθεί στους Δελφούς πέρασαν μια «ευχάριστον ώραν, διότι οπωσδήποτε έλαβαν σαφή ιδέαν της γενομένης εκεί δραματικής ιεροτελεστίας και αντελήφθησαν τους λόγους του ενθουσιασμού των εξ αυτής επανελθόντων», την ίδια στιγμή θεωρούσε ότι αντιθέτως, όσοι είχαν παρακολουθήσει τις εκδηλώσεις από κοντά ως θεατές δεν θα μπορούσαν να μείνουν απολύτως ικανοποιημένοι, λόγω της «τμηματικής αναπαραστήσεως των πραγμάτων, ην επιβάλλει ίσως πάλιν η ανάγκη λογικού ορίου εις το μήκος των ταινιών», που γενικότερα δεν επιτρέπει την τέλεια αναπαράσταση μιας θεατρικής παράστασης μέσω του κινηματογράφου.

Για την «πρώτη Ελληνικής κατασκευής ταινία, η οποία ημπορεί να παραβληθεί με οιανδήποτε Ευρωπαϊκήν τόσον εις την καθαρότητα της απεικονίσεως όσον και εις την επιμέλειαν της εκτελέσεως» έγραψε ο Νεολόγος των Πατρών προσθέτοντας: «Νομίζει κανείς ότι ευρίσκεται επί τόπου κατά τας δύο εκείνας αλησμονήτους ημέρας των Δελφικών εορτών και ξαναζή τας υπερόχους στιγμάς της αναβιώσεως ενός πολύ απομεμακρυσμένου παρελθόντος».

* * *
Δυο λόγια και για τα πρόσωπα που συμμετείχαν στη θεατρική παράσταση του «Προμηθέα Δεσμώτη» κατά την έναρξη των Δελφικών Εορτών και κατά κάποιο τρόπο πρωταγωνιστούσαν στην ταινία.

Ο Μπουρλός υποδύθηκε τον Προμηθέα, η Μαρούλη την Ιώ, η Καλογερίκου τη Βία, ο Δεστούνης τον Ήφαιστο και τον Ερμή. Τις Ωκεανίδες υποδύθηκαν οι: Κούλα Πράτσικα (κορυφαία), Έλλη Καββαδία, Έλλη Μαργαρίτη, Ανετούλα Κολυβά, Έλενα Καντώνη, Νίνα Δεληβοριά, Νέλλη Προεστοπούλου, Μαρία Μαμμωνά, Άννα Ψυλιανού, Καίτη Ψυλιανού, Νατάλια Τσαρλαμπά, Έλλη Σεφερλή, Ρούσα Μαυρομμάτη και οι αδελφές Βέττα και Βίκη Ραυτοπούλου.

Στο χορό συμμετείχαν οι Ειρηνούλα Λεώνη, Διονυσία Δρίνη, Ευαγγελία Μαμμωνά, Τασούλα Λαντσί­δου, Νίτσα Κοκκίνη, Κατίνα Ανδρονίκου, Ηρώ Τσαούση, Μαρία Καντόνη, Μαργαρίτα Ξανθάκη, Φαλίνα Σκήρου, Μαρία Χρυσή, Βιολέττα Παπαϊωάννου και η ουγγρικής καταγωγής Τιτή Ντεβέντα.

Το αρχαίο κείμενο είχε μεταφραστεί στη νεοελληνική γλώσσα από τον Ιωάννη Γρυπάρη, ενώ η θεατρική σκηνοθεσία ήταν του Π. Καλογερίκου. Τη μουσική των χορικών συνέθεσε ο καθηγητής Κ. Ψάχος, ενώ τη διδασκαλία τους είχε επιμεληθεί η Εύα Σικελιανού, βάσει παραστάσεων του 5ου π.Χ αιώνα που βρέθηκαν στην περιοχή των Δελφών. Στρατιώτες και αθλητές, κρατώντας ξίφη και φορώντας ασπίδες και κράνη χόρεψαν τον Πυρρίχιο, που τους τον είχε διδάξει ο Αθανάσιος Βελούδιος. Επίσης, συμμετείχε και μια ομάδα χορευτών από τη Θεσσαλονίκη υπό την επιμέλεια του - Γερμανού στην καταγωγή - Σάιντεν.
_______________________________________
Ένα ακόμα σπουδαίο καλλιτεχνικό γεγονός του 1927 ήταν το ανέβασμα της «Εκάβης» από το θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη στο Παναθηναϊκό Στάδιο – πρώτη παράσταση στις 18 Σεπτεμβρίου για ν’ ακολουθήσουν κι άλλες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Η παράσταση αυτή κινηματογραφήθηκε κι έχει επιβεβαιωθεί η προβολή της ταινίας στο Βόλο (κινηματογράφος «Αργυλλά» από τις 29 Σεπτεμβρίου).

Τότε υπήρξαν πολλές αντιδράσεις – ήδη από τις πρόβες – λόγω της γλώσσας που χρησιμοποίησε ο Μελαγχροινός στη μετάφραση του αρχαίου κειμένου, χωρίς ωστόσο να σημειωθούν οι ακρότητες που είχαν λάβει χώρα το Νοέμβριο του 1903, όταν οι οπαδοί της καθαρεύουσας εξεγέρθηκαν από τη μετάφραση της τριλογίας «Ορέστεια», που είχε ανεβεί τότε στο Βασιλικό θέατρο. Φυσικά στη βωβή ταινία, η γλώσσα δεν υφίστατο ως πρόβλημα!

Έστω κι από σπόντα, αυτή ήταν ίσως η πρώτη εμφάνιση της Κοτοπούλη στην κινηματογραφική οθόνη, όπως και της Γεωργίας Βασιλιάδου, που ήταν η μία εκ των δύο κορυφαίων του χορού και μάλιστα απέσπασε θετικές κριτικές για την ερμηνεία της – μιλώντας για τη θεατρική παράσταση πάντα.

Αξίζει ν’ αναφερθούν τα ονόματα των ηθοποιών της παράστασης: Μαρίκα Κοτοπούλη (Εκάβη), Φωτεινή Λούη (Πολυξένη), Κατίνα Κολυβά Βάχλα (βάγια), Αιμίλιος Βεάκης (Πολυμήστωρ), Περικλής Γαβριηλίδης (Οδυσσέας), Ν. Βολάνης (Αγαμέμνωνας), Αλέκος Μινωτής (Ταλθύβιος), Δημήτρης Ροντήρης (ο Ίσκιος του Πολύδωρου). Και στο χορό οι: Χρυσούλα Μυράτ, Σμαράγδα Βεάκη, Γεωργία Βασιλειάδου, Πόπη Χατζηπαναγιώτου, Μαίρη Γαβριηλίδου, Καίτη Λεμονίδου, Νικολοπούλου, Λόλα Λεάνδρου, Ε. Πουλογιάννη, Αλεξίου.

Άλλα γεγονότα που κινηματογραφήθηκαν μέσα στη χρονιά ήταν:
i) Οι αρματοδρομίες που διοργανώθηκαν από τη Φίλιππο Ένωση στο Στάδιο στις 25 Απριλίου σε μια απόπειρα αναβίωσης των αρχαίων αρματοδρομιών. Μάλιστα, η κατασκευή των αρμάτων έγινε από το εργοστάσιο Μάζη βάσει υποδειγμάτων που υποδείχθηκαν από τον αρχαιολόγο Γεωργιάδη, ενώ οι ηνίοχοι έφεραν αρχαίες ενδυμασίες.

ii) Η – για δεύτερη χρονιά διοργανωθείσα από τον Όμιλο Φίλων Αθηνών – γιορτή των Ανθέων στο Στάδιο στις 8 Μαΐου με χορούς, παρέλαση αρμάτων στολισμένων με φυσικά λουλούδια, απονομή επαίνων για τα καλύτερα στολισμένα άρματα (ανθοπωλών και ιδιωτών χωριστά), αλλά και βράβευση γυναικείας καλλονής («Βασίλισσα των Ανθέων») με το πρώτο βραβείο ύψους 10.000 δρχ. ν’ απονέμεται στη δίδα Καραχάλιου.

iii) Η οργανωμένη επίσκεψη Αθηναίων στην περιοχή των Κα­λαβρύτων το Μάιο του 1927. Η κινηματογραφική κάμερα κατέγραψε εικόνες από την Αγία Λαύρα, το Μεγάλο Σπήλαιο, το Χελμό, τα Αρσάνεια όρη, τη Στύγα, τον οδοντωτό σιδηρόδρομο Διακοφτού κλπ. Η ταινία προβλήθηκε στον κινηματογράφο «Κεντρικόν» στις 11 Δεκεμβρίου στα πλαίσια γιορτής του Συλλόγου των Καλαβρυτινών υπέρ της ανεγέρσεως Ηρώου στην Αγία Λαύρα. Το πρόγραμμα της αίθουσας εξηγούσε μεταξύ άλλων:
«[..] Ο Σύλλογος των Καλαβρυτινών εις ανάμνησιν του προσκυνήματός του εις την Αγίαν Λαύραν και εις μίαν συνεχή συμμετοχήν πάντων των Ελλήνων εις το ιερόν και εθνικόν προσκύνημα της Ιεράς Μονής της Ελευθερίας, εκινηματογράφησε τους ιστορικούς τόπους της επαρχίας Καλαβρύτων, τα ιερά και εθνικά κειμήλια. Και διά μίαν πλήρη απεικόνισιν του ιστορικού περιβάλλοντος εκινηματογράφησε και τας φυσικάς καλλονάς. Τα όρη, τας χαράδρας, τους καταρράκτας, τα τεχνικά έργα του οδοντωτού σιδηροδρόμου Διακοπτού-Καλαβρύτων, την κορυφήν των Αρσανείων ορέων, τα ύδατα της Στυγός και ό,τι αποτελεί τον ιστορικόν και εθνικόν πλούτον της επαρχίας Καλαβρύτων.
Και αληθώς πας Έλλην διά της κινηματογραφικής ταύτης ταινίας επισκέπτεται και καταθέτει την λατρείαν του εις την Ιστορικήν Μονήν της Αγίας Λαύρας και θαυμάζει τα ιερά και πολύτιμα κειμήλια της Εθνικής Παλιγγενεσίας, θαυμάζει την Μονήν του Μεγάλου Σπηλαίου και τα επίσης ιερά και εθνι­κά κειμήλιά της και γίνεται επισκέπτης των Καλαβρύτων και όλων των ιστορικών τόπων».

iv) Το 1927 παρουσιάστηκε και ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πατρινό ζουρνάλ με γενικό τί­τλο «Αι Απόκρεω εν Πάτραις – Εορταί της 25 Μαρτίου – Τα έργα (του ποταμού) Γλαύκου», παραγωγή της «Ατζαρίτη φιλμς». Επί της οθόνης παρέλασαν «χιλιάδες γνωστών προσώπων, τα οποία ο φα­κός της μηχανής του κ. Ατζαρίτη συνέλαβεν ανύποπτα εις τας οδούς και τας πλατείας των Πατρών». Επίσης υπήρχαν πλάνα από τις αρχαιότητες της Κορίνθου και της Σικυώνας, από μια εκδρομή κυνηγών και από γυ­μναστικούς αγώνες. Η ταινία προβλήθηκε στον κινηματογράφο «Πάνθεον» της Πάτρας από τις 24 Απριλίου. Η τοπική εφημερίδα Νεολόγος σχολίαζε ότι η ταινία υπήρξε «αρκετά επιτυχής, εφάμιλλος των Ευρωπαϊκών».



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου